ADAÇAYI
Latince / İngilizce / Almanca / Fransızca adlar: Salvia officinalis L. / Common sage, Dalmatian sage, garden sage, sage / Echter Salbei, Gartensalbei / Sauge officinale
Botanik özellikler: 60 cm yüksekliğinde, çok yıllık, yaprak dökmeyen, kokulu bir çalı. Gövde 4 köşeli, tüylerle kaplı, kadifemsi. Yapraklar tam, en fazla 4.5 cm uzunluğunda saplı, 2-7 × 1-2 cm; karşılıklı çapraz, kenarları ufak yuvarlak dişli, sık örtü ve arasında sarı veya turuncu salgı tüylü, üst yüz yeşilimsi, alt yüz soluk yeşil veya grimsi- yeşil, Çiçekler mavi - mor, yaprakların koltuğunda, gövdenin ucuna doğru yoğunlaşmış. Benzer olan S. fruticosa Mill. (Anadolu adaçayı) türünden yapraklarının genellikle basit, örtü tüylerinin tabanda kalınlaşmamış ve alt yüzlerinin soluk gri - yeşil olması ile ayrılır.
Yayılış: Güney Avrupa. Yetiştirilir.
Doğal yetişme ortamı: Akdeniz ikliminin görüldüğü, bol güneşli, genellikle deniz seviyesine yakın kayalık ve kurak yerler, maki araları
Yetiştirme koşulları: Bol güneşli, sıcak ve kurak, rüzgardan korunan, geçirgen, nötral veya bazik toprakları sever. Tohumdan, sonbaharda köklerin ayrılması veya kumlu toprağa daldırılıp köklendirilen çeliklerle çoğaltılır. Yaprakların sararması, köklerin sıkışık olduğunun göstergesidir. Tohumlar gece sıcaklığının 7°C’nin altına düşmediği ilkbahar sonunda açık alana ekilir. Çimlenmeleri 1-2 hafta sürer. Bitkilerin her 4-7 yılda bir yerlerinin değiştirilmesi gerekir.
Hasat zamanı: Uçucu yağ eldesi için topraküstü kısmı çiçekli iken, diğer kullanımlar için çiçek açmadan az önce toprak yüzeyinden 10 cm’nin üstü toplanır. Çiçekler açmadan önce toplanan yapraklar, açtıktan sonra toplananlardan daha lezzetlidir. İçerik: Aromatik yağ, terpenik maddeler, fenolik maddeler (flavonoitler, tanenler), acı maddeler, saponin, reçineler
Kullanılan kısım: Aromatik yağ, çiçekli gövde ucu, tam veya parçalanmış kuru veya taze yaprak
Tıbbi etki: Antibakteriyel (özellikle ağız boşluğu, boğaz ve burun enfeksiyonlarında), antienflamatuvar, antiklimakterik, antiperspiran, astrenjan, dijestif, fungustatik, virüstatik (antiviral), salgı arttırıcı
Kullanım şekli ve dozu: Tıbbi çay (demleme): 2-4 g / gün Toz: 1-2 g / gün Tentür (1:10; %55 etanol): 2.5-7.5 ml / gün
Uyarılar: Aromatik yağ uzun süreli ağız yoluyla kullanılmamalıdır. Bir kerede 15 g yaprak kullanımı, taşikardi, sıcaklık hissi, kramp ve denge bozukluğu yapabilir. Diyabet ilaçları alanlar, hipertansifler, anne adayları ve emzirenler kullanmamalıdır.
Yemek olarak kullanımı: Yapraklar (taze veya kuru halde) salata olarak değerlendirilir.
Veterinerlikte kullanımı: Genellikle deri hastalıklarında kullanılır.
Diğer kullanımları: Aromatik yağı diş macununa eklenir, parfümeride fiksatif olarak kullanılır.
Kaynaklar: Climati E, Mastrogiovanni F, Valeri M et al. 2013. Nat Prod Commun 8(4): 429-30 Generalić I, Skroza D, Surjak J et al. 2012. Chem Biodivers 9(2): 441-57 Rahte S, Evans R, Eugster PJ et al. 2013. Planta Med 79(9): 753-60 Russo A, Formisano C, Rigano D et al. 2013. Food Chem Toxicol 55: 42-7
Buradaki Bilgiler Hekim, Eczacı ve Diğer Sağlık Profesyonellerini bilgilendirmek amacıyla bilimsel makaleler referans alınarak hazırlanmıştır. Fitoterapi ve Aromaterapi bir uzmanlık alanıdır. Hekiminize ve Eczacınıza danışmadan buradaki bilgilerle hastalık tedavi edilemez! Bitkisel ürünler İlaç değildir. Hastalıkların teşhisi ve tedavisi için kullanılamaz!
İlgili yasa ve reklam yönetmelik kurallarına uyularak endikasyon ve hastalık adı belirterek bitkisel destek ürünleriyle ilgili tanıtım yapılmamaktadır.